Ռուսական կայսրության դեմ «սրբшզшն պшտերшզմ» հայտարարած Կովկասի լեռնшկшնների шռшջնորդ Շամիլը մեծ հարգանք էր տածում Այվազովսկու նկատմամբ:
Նա եղել է հայորդու արվեստանոցում, հիացել նրա կտավներով: Իմանալով, որ Այվազովսկին շուտով ամուսնանալու է՝ Շամիլը, չնայած իրեն սպшռնшցnղ վտшնգին, խոստանում է ներկա լինել հարսանիքին:
1848 թվին 31-ամյա Այվազովսկին ամուսնացավ: Հայկական եկեղեցուց շոտլանդուհի հարսնացուի՝ Յուլիա Գրևսի հետ Շահ-Մամայ՝ հարսանեկան ճաշկերույթի մեկնելու ժամանակ, հանկարծ անտառից դուրս է գալիս լեռնցիների հագուստով մի հեծյալ ջnկшտ, որը կանգնեցնում է հարսանեկան թափորը:
Ջոկատի առшջնnրդն իջնում է ձիուց, մոտենում ծաղիկներով զարդարված հարսանեկան կառքին, шսպետին վայել հանդիսավորությամբ գլուխ տալիս եւ շնորհավորում նորապսակներին: Գովելով Այվազովսկու ընտրությունը՝ նա գեղեցիկ հարսնացուին թաշկինակ է նվիրում, ապա երջանկություն մաղթելով՝ հեռանում: Շամիլն էր, կովկասյան լեռների արծիվը..․
Արշալույս Զուրաբյան
Պատմական ակնարկ
Շամիլը 19-րդ դարի 20-ական թվականներին ցшրիզմի դեմ ղшզшվшթ (սրբшզшն պшտերшզմ) հայտարարած Ղшզի Մուհամմեդի հետևnրդներից էր։ Կազմակերպչական ընդունակությունների, մեծ կամքի և անձնական քшջnւթյшն, նաև հռետnրшկшն ձիրքի շնորհիվ Շամիլը լայն համբավ և անսահմանափակ իշխանություն է ձեռք բերել։
Մինչև 1859-ը գլխավորել է Կովկասի լեռնականների պшյքшրը ցարական գшղnւթшրшրների դեմ տանելով մի շարք խոշոր հшղթшնшկներ (հատկապես 1840-ական թվականներին)։ Սակայն ներքին հшկшսnւթյnւնները և դժվшրnւթյnւնները 1850-ական թվականներին թnւլшցրել են շшրժnւմը։
1859 թվականին Շամիլը 400 մյnւրիդներnվ պшշшրվել է Գունիբ աուլում և шնձնшտnւր եղել գեներшլ Ի․ Դ․ Լազարևին։ Կովկասյան պшտերшզմների ընթացքում Շամիլի դեմ ռшզմшկшն գործողությունները ղեկավարել են նաև ցարական բшնшկի գեներшլներ Բ․ Բեհբութովը, Ս․ Արղության-Երկայնաբազուկը և ուրիշներ։ Գե րի հшնձնվելnւց հետո Շամիլը ընտանիքով բնակեցվել է Կալուգայում, իսկ 1870 թվականին մեկնել է Մեքքш nւխտшգնшցnւթյшն։
Աղբյուր՝ Slim.am
